Doradztwo zawodowe„ Uczeń zdolny- kto to taki?” część I

„ Uczeń zdolny- kto to taki?” część I

5 marca 2020 roku rozpoczęły się w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej warsztaty „ Młody geniusz w podstawówce” dla uczniów zdolnych  z klas IV-VIII szkoły podstawowej. Niestety, kolejne spotkania z uczniami zostały odwołane z uwagi na rozpowszechnianie się koronawirusa.  Z tego względu pragnę przybliżyć rodzicom tematykę związaną z uczniem zdolnym oraz wesprzeć dzieci ciekawymi ćwiczeniami do wykonania w domu także z rodziną.

Najpierw chciałabym nakreślić zarys sylwetki ucznia zdolnego i wyjaśnić czym powinien się cechować. Często słyszymy, że  dziecko jest zdolne – lecz co to oznacza? Czy może to, że posiada oceny bardzo dobre ? Jest laureatem olimpiad i konkursów? Czy może charakteryzuje się z uzdolnieniami językowymi, matematycznymi, plastycznymi, muzycznymi, sportowymi, scenicznymi, itp.? A może, że myśli niestandardowo i wciąż zadaje pytania? Lub ma wysoką inteligencję albo zaskakuje swoją wiedzą w jednej dziedzinie, gdy  w innych zakresach napotyka na trudności?

Z pomocą w zdefiniowaniu cech ucznia zdolnego przychodzą liczne teorie. Przez społeczeństwo, środowisko szkolne dziecko zdolne jest często opisywane jako to, które dobrze się uczy, ma wzorowe zachowanie,  jest grzeczne i podporządkowane zasadom społecznym obowiązującym w szkole, nie zadaje trudnych pytań. Tutaj kładziony jest akcent na właściwe zaangażowanie w proces uczenia się, z wystarczającymi  do tego zdolnościami intelektualnymi, bez twórczego nastawienia.  Jednak takie rozumienie zdolności różni się od podejścia psychologicznego. W ujęciu psychologicznym ucznia zdolnego definiuje się jako tego, który ma wysoki iloraz inteligencji, duże osiągnięcia, wysoki poziom twórczy.                     To znaczy, że charakteryzuje go niepokój poznawczy, umie oderwać się od utartych schematów, potrafi znaleźć się w nowej sytuacji, ma pomysły nowych rozwiązań starych problemów, nie boi się nowych rozwiązań, jest mocno zaangażowany w poszukiwanie nowych informacji (M. Partyka 1999).

W lepszym zrozumieniu tej tematyki przychodzi nam na pomoc interakcyjny trójpierścieniowy model zdolności, który jest zbieżny z ujęciem psychologicznym. Jego autor Renzulii (1978) zakładał, że aby ujawnił się talent muszą współdziałać ze sobą trzy komponenty: zdolności poznawcze, twórczość i zaangażowanie. Zgodnie z tym podejściem uczenia zdolnego powinna charakteryzować:

– motywacja do podejmowania działań czyli zaangażowanie w pracę wyrażające się m.in. poprzez wytrwałość, pracowitość, wytrzymałość, długotrwałe zaangażowanie się w poszukiwanie rozwiązania intrygującego problemu a nawet zatracenie się w pracy bez poczucia czasu, odczuwania głodu czy znużenia czemu towarzyszy radość, ekscytacja (efekt flow – bycie „na fali”),

– odpowiednio  ukształtowane zdolności poznawcze takie jak pamięć, myślenie, uwaga, wyobraźnia i inteligencja. Rozwój intelektualny uczniów zdolnych kształtuje się na poziomie wyższym niż przeciętny lub wysokim czy bardzo wysokim (iloraz inteligencji IQ powinien wynosić minimum 115),

– twórczość w działaniu i myśleniu ujawniająca się poprzez łatwość wytwarzania pomysłów, ciekawość, oryginalność, otwartość  na nowość, wnikliwość, gotowość na zmianę kierunku oraz na ryzyko w myśleniu i działaniu, co wiąże się z odchodzeniem od urwanych schematów, generowaniem nowych idei.

Myślenie twórcze można rozwijać. Dlatego poniżej przedstawiam ćwiczenia kreatywnego myślenia dla uczniów zdolnych i nie tylko, do wykonania w domu samodzielnie lub razem  z rodziną, co może być formą na wspólną zabawę w tym trudnym czasie pandemii. Pamiętajmy, że nie ma błędnych rozwiązań ani złych odpowiedzi na pytania stymulujące twórcze myślenie – każda odpowiedź jest dobra. Zachęcam do odwagi  w snuciu rozwiązań niestandardowych, nietypowych   i innych bo przecież o to chodzi w myśleniu kreatywnym.

W kolejnej publikacji będzie zaprezentowana zostanie druga część ćwiczeń rozwijających twórcze myślenie.

 

ĆWICZENIA ROZWIJAJĄCE TWÓRCZE MYŚLENIE

  1. Ćwiczenie „Co by było, gdyby…?”

Sens ćwiczenia polega na wyszukiwaniu odległych konsekwencji wymyślonej sytuacji i na podawaniu jak najbardziej pomysłowych odpowiedzi, a unikaniu – rutynowych,  oczywistych.

  • Co by było, gdyby nie było siły ciężkości na Ziemi?
  • Co by było, gdyby nie było tarcia?
  • Co by było, gdyby psy zaczęły mówić ludzkim głosem?
  • Co by było, gdyby w każdą sobotę padał deszcz?
  • Co by było, gdyby śpiew był prawnie zabroniony?
  • Co by było, gdyby wszyscy ludzie na ziemi nosili takie samo ubranie?
  • Co by było, gdyby ludzie nigdy nie umierali?
  • Co by było, gdyby drzewa nagle zaczęły produkować wysokiej jakości benzynę?
  • Co by było, gdyby wraz z wiekiem ludzie stawali się bardziej inteligentni i przystojni?
  • Co by było, gdyby ludzie spali przez 23 godziny i wstawali tylko na jedną godzinę?

 

  1. Ćwiczenie „Wyobraź sobie, że…”

Należy wyobrazić sobie kolejno niezwykłe wydarzenia i podzielić się swoimi pomysłami.

  • Wyobraź sobie, że możesz pochwycić trąbę powietrzną. Co byś z nią zrobił?
  • Wyobraź sobie, że możesz złapać i zwinąć w rulon tęczę. Co byś z nią zrobił?
  • Wyobraź sobie, że możesz wyhodować mrówki wielkości psa. Co byś z nimi zrobił?
  • Wyobraź sobie, że możesz złapać w siatkę spadającą gwiazdę. Co byś z nią zrobił?
  1. Ćwiczenie „ Inne znaczenia skrótów”

Wszyscy znają znaczenie takich skrótów, jak: PCK, PKP czy PZU. Zadanie polega na tym, żeby wymyślić zupełnie nowe i zabawne znaczenia istniejących skrótów

Przykładowe skróty:  PCK, ZHP, PKS, PZU, USA, PKP, PKO, BHP, ONZ.

  1. Ćwiczenie „Podaj nazwy przedmiotów”

Należy podawać nazwy rzeczy:

  • robiących hałas;
  • ciężkich;
  • tracących kolor;
  • mniejszych od mrówki;
  • większych od niedźwiedzia;
  • mieszczących się w pudełku od zapałek;
  • białych;
  • białych i smacznych;
  • białych, smacznych i sezonowych;
  • których używały nasze babcie, a my już ich nie używamy.

 

przygotowała:  Karolina Zając-Feledyn, psycholog, doradca zawodowy

 

Źródło: ćwiczenia pochodzą z książki „Trening kreatywności. Podręcznik dla pedagogów, psychologów i trenerów grupowych” autorstwa Krzysztofa J. Szmidta

Najnowsze

Więcej artykułów