W świecie, który nie zwalnia, który ciągle się zmienia, który pełen jest bodźców
i trudnych sytuacji, nauka samoregulacji wydaje się być jedną z najlepszych umiejętności jaką możemy nabyć i jaką powinniśmy nauczyć nasze dzieci.
Czym jest samoregulacja?
Samoregulacja ma podłoże biologiczne. Organizm bowiem dąży do homeostazy, czyli równowagi. W chwili wzburzenia, stresu czy innych intensywnie przeżywanych emocji, zachodzą wewnątrz organizmu procesy, które mają za zadanie powrót do harmonii (wyrównanie rytmu serca, oddechu, obniżenie temperatury). To fizjologia, ale ważne jak potrafimy sami świadomie wpływać na zapewnienie sobie stanu zrównoważenia czyli regulacji objawiającej się poczuciem komfortu w sytuacji, w której się znaleźliśmy.
Dlaczego to ważne, żeby nabyć umiejętność samoregulacji i świadomie z niej korzystać?
Ponieważ to:
- rozwinie umiejętność wnikliwej analizy własnych stanówemocjonalnych i rozpoznawania bodźców, które na nie wpływają ,
- pozwoli na efektywne radzenie sobie w sytuacjach trudnych,
- wpłynie korzystnie na jakość funkcjonowania i zdrowie psychiczne,
- uświadomi, że emocje mijają i że można je eliminować we właściwy sposób.
Od czego zacząć?
W swojej metodzie samoregulacji – Self- Reg, Stuart Shanker proponuje 5 kroków:
- Odczytaj sygnały i przeformułuj zachowanie.
- Zidentyfikuj stresory (Dlaczego teraz?)
- Zredukuj stresory.
- Uświadom sobie, kiedy jesteś zestresowany.
- Zorientuj się, co pomaga ci się uspokoić, odpocząć i odnowić zasoby energii.[1]
Dla kogo samoregulacja?
Metoda przeznaczona jest dla każdego bez względu na wiek. Jej założenia oparte są na akceptacji, zrozumieniu i bliskości.
Kiedy i w jaki sposób nabywamy umiejętność samoregulacji?
Już na wczesnym etapie życia dziecka, rodzice zapewniając mu opiekę i bliskość regulują jego emocje. Następnie dziecko zaczyna dążyć do regulacji swoich emocji zauważając, że pewne czynności przynoszą zdecydowaną ulgę, jak choćby przytulenie się do rodzica czy ukochanego pluszaka. Nie potrafi jednak nazwać tego, co się z nim dzieje i dlaczego. Wymaga
w tym względzie pomocy ze strony opiekunów. Nieco starsze uczy się poprzez naśladowanie, widząc rodzica następnie rówieśnika, idola (lub osobę znaczącą), która biega, spaceruje, czyta książki, medytuje, słucha muzyki, aby pozbyć się negatywnych emocji, zaczyna robić to samo. Potrafi nazwać to, co się nim dzieje i zachęcone próbuje określić przyczynę. Często szuka też własnych sposobów, próbując ich skuteczności często nieświadomie. Jeśli przynoszą pożądany efekt korzysta z nich coraz częściej i częściej, aż wreszcie stają się jego metodą. Niestety, podobnie rzecz ma się z używkami, także uzależnieniem od technologii czy samookaleczaniem, które niejednokrotnie stają się metodą na łagodzenie przykrych lub intensywnych emocji.
Co jako rodzice/nauczyciele możemy zrobić?
Już od najwcześniejszych chwil pomagać naszym dzieciom rozpoznawać emocje, to – kiedy i w jakich sytuacjach się pojawiają i jak skutecznie je regulować.
Co może być taką metodą?
Najlepiej wszystkie pozytywne działania, które pozwolą wracać do równowagi. Od tych całkiem prostych – jak nauka regulacji oddechu, relaksacja, słuchanie muzyki, po bardziej złożone – jak uprawianie sportu, aktywność twórcza. „Nie ma prostego przepisu na to, co pomoże dziecku w samoregulacji dzieci są różne, a ich potrzeby wciąż się zmieniają, do tego stopnia, że to, co działało w ubiegłym tygodniu, dziś może okazać się nieskuteczne”.[2]
„Warto pamiętać, że to nie rzeczy, sytuacje nas stresują, lecz ich interpretacje”.
Zachęcam do lektury SELF-REG dr Stuarta Shankera, która oprócz samej metody pozwoli inaczej spojrzeć na siebie i nasze dzieci.
„Self-Reg zaczyna się od przeformułowania postępowania zarówno dziecka, jak też naszego własnego. To oznacza, że – być może po raz pierwszy – dostrzegamy prawdziwe znaczenie takiego zachowania”.[3]
oraz obejrzenia filmu animowanego Disney Pixar „W głowie się nie mieści”.
dr S.Shanker, T.Barker „Self-Reg – Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią życia”, Warszawa 2016, wyd.Mamania.
https://dziecisawazne.pl/uklad-nerwowy-reaguje-stres-czym-samoregulacja/
https://natuli.pl/pl/i/Fragment-ksiazki-SELF-REG/24
opracowała: mgr Daria Tyro
pedagog, doradca zawodowy
[1]dr S.Shanker, T.Barker „Self-Reg – Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią życia”, Warszawa 2016, wyd. Mamania. str.35