„Siła empatii i akceptacji jest potężna
i wywiera ogromny wpływ na obie strony relacji.”
Dr Jon Kabat – Zinn
Każdego dnia życie daje nam wiele możliwości wczucia się w sytuację drugiego człowieka, dzielenia z nim smutku lub bólu oraz spoglądania na rzeczywistość z jego punktu widzenia. Warto wiedzieć że nasz mózg jest wyposażony w struktury odpowiedzialne za odczuwanie empatii, nawet jeśli niektórzy z nas mają mniejszą zdolność współodczuwania. Każdy może jednak wyćwiczyć tę zdolność jeśli zechce.
Ćwiczenie empatii może polegać na:
- rozwijaniu umiejętności słuchania
- wczuwaniu się w sytuację innych ludzi
- ćwiczeniu przebaczania nawet największym wrogom
- praktykowaniu wdzięczności i okazywaniu uznania za nawet najdrobniejsze gesty ze strony innych ludzi.
Dzieci są szczególnie otwarte na kształtowanie tej cechy, zwłaszcza po osiągnięciu wieku czterech lat. Od tego momentu potrafią już zrozumieć, że inni ludzie mogą mieć poglądy i przekonania odmienne od naszych. Możemy aktywnie pomagać dzieciom
w osiąganiu tego stanu dostrajając się do innych ludzi i zwracając większą uwagę na ich potrzeby. Empatia zwiększa intymność relacji uczuciowych. Pomaga nam zharmonizować nasze życie. Może być katalizatorem przebaczenia, będącego jednym z najważniejszych aktów człowieka. Bardzo trudno jest przebaczyć, ale kiedy to robimy zmienia się nasz sposób patrzenia na świat. Kiedy wybaczamy, w mózgu zachodzą bardzo ważne procesy, które są dla nas korzystne, co udowodniono naukowo. A kiedy nasze dzieci widzą, że potrafimy przebaczyć, same także rozwijają w sobie tę umiejętność. Tymczasem
w dzisiejszych czasach dzieci stają się coraz mniej wrażliwe, a empatia zanika. Nieustanna ekspozycja na obrazy przemocy w mediach i grach komputerowych zmienia podejście młodych ludzi do świata, wpływając niekorzystnie na fizyczną budowę niektórych części mózgu. Umiejętność życia w zgodzie z innymi ludźmi daje dzieciom poczucie sukcesu i kontrolowania sytuacji. Przygotowuje je także na przyszłość.
Możesz pomóc dziecku gromadzić bezpośrednie doświadczenia związane z odczuwaniem empatii uczestnicząc z nim w akcjach dobroczynnych takich jak przekazywanie zabawek dzieciom potrzebującym, odwiedzanie starszych w domach spokojnej starości lub chorych dzieci w szpitalu. Wzmacnianie empatii w ten sposób rozwija umiejętność tworzenia zdrowej wspólnoty z otaczającymi nas ludźmi. Ułatwia spoglądanie na problemy oczami innych.
Proponowane ćwiczenia:
Rysowanie z nowego punktu widzenia
W chwili spokoju wyciągnij kartkę, kredki, weź owoc albo jakiś inny przedmiot połóż go na stole i zaproponuj dziecku wspólne rysowanie. Niech każde z was zrobi własny rysunek. Następnie przenieście się na drugi koniec stołu albo pokoju i narysujcie wasz przedmiot jeszcze raz. Jakie są różnice między rysunkami? Jakie są podobieństwa- może kształt i kolor? Czy przedmiot zmienia swój wygląd, gdy patrzycie na niego z innej strony? Jak zmienia się optyka widzenia świata?
Budowanie gniazda
Weź ulubioną zabawkę albo inny przedmiot należący do dziecka lub kup coś specjalnie na tę okazję. Zaproponuj dziecku wspólne budowanie gniazda dla zabawki. Możecie użyć dowolnych materiałów, zaczynając od bibułki i ścinków materiału. Powiedz, że gniazdo musi być wygodne a po zbudowaniu znajdźcie razem suche i ciepłe miejsce w którym je umieścicie. Naucz dziecko dbania o zabawkę i jak najczęstszego zaglądania do gniazda.
Praktykowanie empatii oznacza dostrajanie się i bycie dostrojonym do wewnętrznego świata drugiego człowieka oraz budowanie emocjonalnej więzi z nim. Empatia sprawia, że przestajemy być samolubni. Pamiętajmy empatia i życzliwość leżą w naturze wszystkich ludzi. Pozwalają ukoić cierpienie i ból oraz pobudzić uczucie szczęścia. W wychowaniu sztuką jest utrzymanie równowagi pomiędzy otwartym umysłem a ciepłem serca. Tylko wtedy jesteś w stanie głęboko odczuwać i mądrze postępować, gdy dotyczy to ciebie, innych, twoich dzieci. Empatia dla siebie uczy nas patrzeć, słuchać z pełną świadomością odbierać to co się dzieje tu i teraz, bez oceniania ale z szacunkiem wobec złożoności życia.
Jeżeli rodzice są systematycznie obecni, umysł dziecka zaczyna się spodziewać, ze świat jest zrozumiałym miejscem, z którym można wchodzić w sensowne interakcje nawet w trudnych
i bolesnych chwilach.
Wykorzystano literaturę:
„10 minut uważności. Jak pomóc radzić sobie dzieciom ze stresem i strachem”. G.Hown, W.Holden przekład M. Lipa, Warszawa 2020
Opracowała mgr Maria Tarnopolska, psycholog