Pojęcie agresji używamy dla określenia tendencji, skłonności czy zachowania skierowanych przeciwko komuś lub czemuś.
Aktualna sytuacja związana z pandemią i nieznanymi dotąd ograniczeniami w życiu codziennym, powoduje frustrację u dorosłych, a co można powiedzieć o dzieciach, które nie mogą realizować swoich pasji, zainteresowań, rozładować nadmiaru energii poprzez wyjście z domu i korzystanie z większej przestrzeni niż mieszkanie, tak jak to robiły wcześniej?
Obecnie to rodzice i opiekunowie powinni wykorzystać czas, jaki jest im dany, na kontakt z dzieckiem, by lepiej je poznać, przyjrzeć się jego potrzebom i zachowaniom, wzmacniać relacje oraz to, co w nich dobre i cierpliwie modyfikować to, co niepożądane.
Zmęczenie psychiczne i fizyczne, przedłużająca się powtarzalność czynności i schematyzm każdego dnia na jaki jesteśmy skazani, aktualnie sprzyja zachowaniom nieadekwatnym: wybuchom złości, zniecierpliwieniu, irytacji.
Wszystkie dzieci (podobnie jak dorośli) przeżywają w różnych sytuacjach uczucia złości, gniewu, chęci dokuczenia innym.
Rozwój osobowości dziecka, określonego stylu zachowania i reagowania na różne bodźce zależą od:
– czynnika wrodzonego, związanego z fizjologią i właściwościami układu nerwowego;
– czynnika aktywnościowego, czyli temperamentu;
– czynnika frustracyjnego pojawiającego się w sytuacji niezaspakajania potrzeb psychicznych;
– czynnika naśladowczego (dziecko obserwuje i uczy się zachowań od innych);
– czynnika instrumentalnego, objawiającego się postawą „chcę to mieć”.
Agresywnymi stają się te dzieci, wobec których popełniono wiele błędów wychowawczych, takich jak:
– nasilone i różnorodne ograniczanie aktywności, bezwzględne nakazy, niezaspokojenie podstawowych potrzeb psychicznych: bezpieczeństwa, miłości, akceptacji;
– pobłażanie agresywnym reakcjom wyrażane opiniami: „potrafi walczyć o swoje”, „poradzi sobie w życiu”, „przecież bójki wśród dzieci to coś normalnego”;
– uleganie żądaniom dziecka wyrażanych agresywnymi zachowaniami (wulgaryzmy, krzyk, bicie, kopanie, upór, negatywizm);
– przyzwolenie na oglądanie przez dziecko aktów przemocy w telewizji, Internecie, środowisku domowym;
– stosowanie ostrych kar cielesnych.
Jaka więc powinna być pożądana postawa wobec dziecka, które zachowuje się agresywnie?
– spróbuj zrozumieć, skąd biorą się akty agresji (obserwuj sytuacje, miejsca, osoby);
– ucz dziecko inaczej wyrażać trudne uczucia (gniewu, złości) pamiętając, by akceptować uczucia a nie zachowania, krytykować konkretne zachowania a nie osobę dziecka, np. „złości mnie, że używasz wulgarnych słów” zamiast „jesteś wulgarny”;
– chwal za dobre zachowanie zamiast koncentrować się na dziecku zwłaszcza wtedy, gdy zachowuje się nieodpowiednio;
– stawiaj jasne granice, aby dziecko wiedziało co wolno, a jakich zachowań nie tolerujesz;
– stosuj konsekwencje wychowawcze i pokazuj dziecku jak może zachować się inaczej by naprawić zło, które wyrządziło i nie traciło przyjemności (możliwości zabawy, oglądania ulubionej bajki czy filmu, itp.) gdy wywiąże się ze swoich obowiązków, zachowuje poprawnie.
Wypowiadaj swoją prawdę jasno i spokojnie.
Wysłuchaj także innych, nawet głupich i nieświadomych.
Oni też mają swoją opowieść. (Desiderata)
opracowała
Iwona Mielec, psycholog