W rozwoju i życiu człowieka zabawa jako forma aktywności zajmuje szczególne miejsce. Jak pisze Lawrence Cohen: „im inteligentniejszy gatunek, tym więcej czasu poświęca na zabawę”. Aktywność ta ewoluuje wraz z rozwojem człowieka. Początki zabawy możemy zaobserwować już w wieku niemowlęcym. To od początku najlepszy sposób nauki, pomaga budować i naprawiać relacje między ludźmi, radzić sobie z trudnymi emocjami. Zabawa to aktywność podejmowana spontanicznie, z własnej woli. To aktywność bezinteresowna, bezproduktywna, nie nastawiona na realizowanie zadań, osiąganie celów, ważny jest proces a nie jego rezultat.
Wyróżnia się następujące rodzaje zabaw:
- manipulacyjne – występują najwcześniej od momentu, gdy dziecko osiągnie sprawność chwytania. W tych zabawach dziecko kieruje się własnym zainteresowaniem, bez udziału dorosłych.
- konstrukcyjne – polegają na budowaniu, lepieniu, majsterkowaniu przy użyciu np. klocków, patyczków, kamieni. Istotą tych zabaw jest tworzenie dzieła. Zabawy te rozwijają twórczość dziecka, estetykę, funkcje badawcze.
- ruchowe – kształcące zręczność, szybkość, zwinność i orientację oraz reagowanie na sygnał. Dzięki nim dzieci rozwijają koordynację wzrokowo-ruchową oraz sprawność manualną.
- tematyczne – zabawa w role naśladowcze, twórcze. Dziecko przyjmuje jakąś rolę, naśladuje, udaje kogoś. Dzięki tym zabawom dzieci uczą się przestrzegania określonych norm społecznych, poczucia odpowiedzialności, życzliwości, wyzwala kreatywność dziecka.
- dydaktyczne – są formą organizowanej działalności. Stawiamy przed dziećmi jakieś zadanie do wykonania. Zabawy te rozwijają zdolności poznawcze takie jak myślenie, pamięć, uwagę, wyobraźnię, spostrzeganie.
Jaka jest rola zabawy w rozwoju dziecka?
- pozwala spełnić dziecku swe życzenia
- pobudza wyobraźnię
- rozwija zainteresowania
- przyczynia się do zdobywania nowych wiadomości i umiejętności
- pozwala odreagować napięcia i lęki
- umożliwia przeżywanie przyjemnych uczuć, radość, humor, śmiech.
W oddziaływaniach psychologicznych występuje zabawa śmiechem. Warto śmiać się z dzieckiem różnymi samogłoskami, czyli np.: ha, he, hi, ho, hu. Wszystkie te rodzaje śmiechu pozwalają na odprężenie, dotlenienie całego organizmu, poprawę samopoczucia.
Na czas zabawy zasługuje każde dziecko bez względu na wiek czy zachowanie jakie prezentuje. Wzmacnia więź pomiędzy rodzicami a dzieckiem. Wygospodarowany przez rodziców czas na zabawę z dzieckiem to czas przygotowania małego człowieka do dorosłego życia. Bez zabawy dzieci nie będą w stanie w pełni wykorzystać swojego potencjału intelektualnego i poznawczego. Czas zabawy pozwala dzieciom i rodzicom poczuć pozytywne emocje. Daje szansę na polubienie wspólnego spędzania wolnego czasu.
Jak bawić się z dziećmi?
Rodzicu
- Nie rób w tym czasie nic innego: wyłącz telefon i laptopa!
- Nie wydawaj poleceń
- Nie krytykuj
- Podążaj za dzieckiem
- Pozwól dziecku przejąć dowodzenie, ale upewnij się, że zabawa jest bezpieczna
- Bądź wtedy tylko z dzieckiem otwarty na jego pomysły i propozycje.
opracowała: Maria Tarnopolsk,a psycholog
Bibliografia:
Dyner J. W. „Zabawy tematyczne dzieci w domu i w przedszkolu”
Elkonin D.B. „ Psychologia zabawy”.
Kołakowski A. „Sposób na trudne dziecko”.