Każde dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje stabilnego i przewidywalnego środowiska, które jest w stanie zaspokoić jego potrzeby. Pragnie mieć rodziców, którzy są dla niego oparciem i dają mu poczucie bezpieczeństwa.
Przemoc w rodzinie jest terminem pojemnym. Określana jest jako zamierzone
i wykorzystujące przewagę sił działanie, które skierowane jest przeciwko członkowi rodziny. Narusza ono jego prawa i dobra osobiste, powodując cierpienie i szkody. Przybiera różne postaci: przemoc rodziców wobec dziecka, przemoc wobec partnera w związku, przemoc wobec osób starszych w rodzinie. Na określenie przemocy w związku partnerskim stosuje się terminy: wzajemna przemoc w parze, przemoc w związku partnerskim, przemoc małżeńska.
Emocje negatywne, takie jak gniew i złość, stanowią ciemne dziedzictwo przekazywane z pokolenia na pokolenie. Mężczyźni, którzy doświadczyli w dzieciństwie znacznej agresji ze strony rodziców, będą skłonni stosować przemoc wobec swoich partnerek. Kary fizyczne nauczyły ich rozwiazywania problemów za pomocą siły i poniżania. U dzieci kobiet, które przed porodem doświadczały przemocy fizycznej ze strony partnera, odnotowano wyższe ryzyko zachowań agresywnych, lękowych, depresyjnych lub nadpobudliwych. Dzieci, które są świadkami przemocy domowej nazywane bywają jej wtórnymi ofiarami.
Badania pokazują, że bycie świadkiem przemocy rodziców wiąże się z takimi zjawiskami jak:
- problemy emocjonalne i fizyczne
- słaba integracja z rówieśnikami
- problemy behawioralne
- napady złości
- nerwowość i niepokój
- problemy ze snem, jedzeniem i wypróżnianiem
- depresja i lęk
- niska samoocena
- słabe przywiązanie
- słabe wyniki w nauce
- większa podatność na choroby
U dzieci będących świadkami przemocy odnotowano większe ryzyko poważnych problemów zdrowotnych w dorosłości, w tym związanych z paleniem tytoniu, nadużywaniem substancji odurzających, chorób serca, otyłości i depresji. Dziecko może stać się nadpobudliwe ruchowo i lękowe czego konsekwencją jest błędna diagnoza ADHD lub zaburzeń zachowania. Dziecko, które doznawało przemocy uczy się, że lepiej nie ufać innym ludziom, bo potrafią krzywdzić. Przemoc ma charakter nadużycia relacji, pokazuje, że bliskość nie daje poczucia bezpieczeństwa, ale poczucie zagrożenia. Dziecko nie rozumie swoich trudnych emocji, dlaczego jest smutne, zdenerwowane czy bezradne.
Jakich komunikatów potrzebuje dziecko – świadek przemocy domowej?
„To musiało być naprawdę przerażające”
„Przykro mi, że musiałaś to usłyszeć i zobaczyć”
„Musimy się zastanowić nad tym, co zrobić żebyś był bezpieczny, jeśli znów zdarzy się awantura”
„To zrozumiałe, jeśli czujesz nienawiść”
„To normalne, że nienawidzisz mamy za to ze odchodzi od taty”
„ To normalne, że nienawidzisz taty za to ze krzywdzi mamę”
„To zrozumiałe, że czujesz jednocześnie miłość i nienawiść”
Ważne jest, aby dziecko usłyszało, że przemoc nigdy nie jest w porządku, bez względu na to jak bardzo jest się rozzłoszczonym. Wyjaśnij dziecku do kogo może zwrócić się o pomoc ale równocześnie nie składaj obietnic bez pokrycia!
Jak wspierać rodziców tkwiących w spirali przemocy?
Po pierwsze, ochrony wymaga rodzic, wobec którego stosowana jest przemoc. Po drugie należy zachęcić rodzica, który jest ofiarą agresywnych zachowań partnera, by zechciał przerwać spiralę przemocy. Po trzecie udzielić wsparcia rodzicowi, aby przeprowadził rozmowę z dzieckiem na temat zdarzeń przemocowych w jego rodzinie.
Powyższe działania mają na celu zaproponowanie rodzicowi wspólnej terapii z dzieckiem.
Należy uświadomić rodzicowi jaką krzywdę wyrządzono dziecku oraz jak istotne jest zadośćuczynienie i przeproszenie dziecka. Jeśli rodzic jest świadomy, swoich niewłaściwych zachowań, to przeproszenie dziecka może mieć dla niego ogromną moc terapeutyczną.
opracowała: Maria Tarnopolska, psycholog
Źródła:
Sunderland M. „Odwrócona relacja”
Smarzlik J. „ Przemoc w rodzinie wobec dziecka”