W dzisiejszych czasach oglądanie bajek przez małe dzieci jest często demonizowane. Warto wiedzieć jakie są potencjalne korzyści i zagrożenia związane z tą aktywnością. Według Amerykańskiej Akademii Pediatrów dzieci do 18 miesiąca życia nie powinny mieć kontaktu z ekranami. Między 18
a 24 miesiącem życia rodzice mogą zadecydować, że chcą zacząć wprowadzać media cyfrowe, jednak zalecane w tym wieku jest jak najmniej kontaktu z ekranami. Od 2 do 5 rok życia dzieci mogą spędzać godzinę dziennie przed telewizorem w ciągu dnia. Co w ramach tej jednej godziny dziennie, ile czasu powinny trwać jednorazowe sesje z ekranem? Pamiętajmy, że 2-latki utrzymują uwagę tylko około
6 minut, 3-latki około 10 minut, 6-latki około 20 minut. U młodszych dzieci najlepiej więc ograniczać jednorazową sesję z bajką do około 15-20 minut, a między sesjami warto zadbać o ruch czy porozmawiać z dzieckiem o tym, co zobaczyło na ekranie. Takie rozłożenie czasu ekranowego na raty pomoże przeciwdziałać rozdrażnieniu i przestymulowaniu dziecka.
Jakie są negatywne konsekwencje spędzania zbyt długiego czasu przed telewizorem? Jednym z negatywnych skutków jest podwyższone ryzyko otyłości, kiedy czas ekranowy zastępuje aktywność fizyczną lub kiedy dzieci podjadają przed ekranem. Spędzanie zbyt dużej ilości czasu przy telewizorze może mieć zły wpływ na sen, szczególnie kiedy dziecko ogląda bajkę przed pójściem do łóżka. Badania wykazują, że oglądanie bajek w wieku przedszkolnym powyżej 3 godzin dziennie było związane z problemami z zachowaniem w wieku 7 lat. Dodatkowo, regularne oglądanie TV przez dzieci poniżej 2. roku życia może mieć poważne negatywne skutki dla ich rozwoju językowego
i poznawczego. Warto jednak wiedzieć, że póki co nie ma badań, które pokazywałby negatywne skutki poznawcze oglądania bajek dla dzieci w wieku przedszkolnym (przy założeniu, że spędzają czas przed telewizorem w umiarkowanych ilościach i kiedy mają zapewnione na co dzień zróżnicowane aktywności).
Jakie mogą być korzyści z oglądania telewizji? Niektóre badania wskazują, że oglądanie odpowiednio dobranych programów wspiera u dzieci umiejętności językowe, matematyczne
i umiejętność rozwiązywania problemów. Dodatkowo, badania pokazują, że podczas wspólnego oglądania telewizji, co prawda rodzice mówią mniej do dzieci, ale używają lepszej jakości języka.
Jak zatem wybierać odpowiednie bajki? Rodzic powinien obejrzeć konkretną bajkę przed dzieckiem i ocenić jej tempo i animacje – im spokojniejsza akcja, tym lepiej, na pierwszym planie powinni poruszać się bohaterowie, drugi plan powinien pozostać statyczny. Lepiej, kiedy nie ma
w niej dużo głośnych dźwięków. Ważna jest również treść bajki – wybieraj treści, z których dziecko może się czegoś nauczyć. Dobrze dobrane treści mogą modelować prawidłowe postawy u dzieci
i przekazywać im ciekawe informacje, które pomogą rozwijać ich kreatywność i ciekawość świata. Pamiętaj, że dzieci naśladują postawy i zachowania bohaterów. Dobrze jest zaobserwować czy
w animacji nie ma przemocy – często w bajkach sprawcy przemocy nie ponoszą jej konsekwencji lub nie prowadzi ona do poważnych uszkodzeń ofiary – w tej sytuacji dzieci nie widzą konsekwencji przemocy, dowiadują się, że jej użycie do rozwiązania problemu jest właściwym wyborem. Pamiętaj też, aby dostosowywać treść do Twojego dziecka – jego wrażliwości, gotowości na niektóre treści. Przykłady wartościowych bajek: Tygrysek Daniel, Przytul mnie, Wyspa Puffinów (dostępne na Netflix).
Jak oglądać bajki? Najlepiej, aby bajki oglądać wspólnie z dzieckiem, a jeśli nie ma takiej możliwości, niech będą to bajki starannie wybrane i sprawdzone wcześniej przez rodzica. Należy rozmawiać o tym, co dziecko zobaczyło, pomagać przełożyć to, co na ekranie na życie, uczyć oddzielać fikcję od tego, co mogłoby być realne. Pomagaj zrozumieć postawy, motywacje i emocje bohaterów. Pamiętaj – im młodsze dziecko tym większy powinien być nadzór rodziców nad treścią
i więcej towarzyszenia dziecku w oglądaniu. Dodatkowo już od małego buduj kompetencje medialne swojego dziecka. Od początku ważna jest nauka i pokazywanie dzieciom, że treść mediów i krytyczne podejście do nich jest bardzo ważne. Wprowadź zasady ekranowe i limity, rozmawiaj z dzieckiem
o tym dlaczego je wprowadzacie. Postaraj się ustalić zasady oglądania bajek na przykład: nieoglądanie bajek przy posiłkach, brak kontaktu z ekranem na godzinę przed snem. Można ustalić
z dzieckiem strefę wolną od ekranów – sypialnia, stół przy posiłku. Nie traktuj bajki jako nagrody – zwiększa to atrakcyjność bajki. Badania pokazują, że w takich sytuacjach dzieci spędzają więcej czasu przed ekranem. Pamiętaj o wspólnej polityce mediowej u obojga rodziców oraz wszystkich osób angażujących się w wychowanie dziecka. I najważniejsze – do 5. roku życia priorytetem powinno być zapewnienie dzieciom jak najwięcej zabawy i ruchu bez udziału mediów cyfrowych.
Opracowała: mgr Jessika Trojak – psycholog
na podstawie szkolenia:
dr Joanna Kolak – Bajki dla dzieci – czy, jakie, ile i kiedy?