Dysleksja rozwojowa to termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Określenie „rozwojowa” oznacza, że towarzyszy dziecku przez cały proces rozwoju. Zaburzenia dyslektyczne są niewspółmierne do wieku, ogólnego poziomu zdrowia i rozwoju umysłowego, zasobu wiadomości i umiejętności szkolnych dziecka, które mają prawidłową motywację do nauki, przebywa we właściwym środowisku wychowawczym, jest uczone powszechnie skutecznymi metodami dydaktycznymi.
W skład całego zespołu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu wchodzą:
- Dysgrafia – zaburzenia w zakresie technicznej czynności pisania, trudności w osiągnięciu prawidłowego poziomu graficznego pisma,
- Dysortografia – zaburzenia umiejętności poprawnego zapisu słów, problemy z opanowaniem ortografii,
- Dyskalkulia – zaburzenia zdolności matematycznych, trudności w liczeniu.
Kiedy mamy do czynienia z trudnościami w pisaniu i czytaniu, ale nie z dysleksją rozwojową? Wtedy, kiedy występują niespecyficzne trudności. Mają one różne przyczyny i występują w wypadkach:
- upośledzenia umysłowego – (wówczas trudności w uczeniu się pojawiają się niemal na wszystkich przedmiotach. Uczniowie z takimi problemami wymagają specjalnych metod i programu nauczania),
- inteligencją niższą niż przeciętną – (uczniowie mają uogólnione trudności w nauce, w tym również w czytaniu i pisaniu),
- wad zmysłu wzroku i słuchu – (należy dostosować się do zaleceń okulisty/laryngologa/foniatry. U tych dzieci można zdiagnozować dysleksję, ale tylko w takim wypadku, gdy zasadnicza przyczyna ich trudności leży w zaburzeniach typowych dla specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu np. obok wady zmysłu występują u nich zaburzenia funkcji słuchowo-językowych.
- zaniedbania środowiskowego – (uczeń nie ćwiczy codziennego czytania, poczynając od klasy zerowej do uzyskania pełnej biegłości technicznej i pełnego rozumienia tekstu, a więc do momentu, kiedy czynność czytania zautomatyzuje się).
Zdiagnozowanie dysleksji oznacza konieczność podjęcia konkretnych działań, które umożliwią dziecku osiągnięcie sukcesów na miarę jego rzeczywistych możliwości. Rodzic powinien konsekwentnie wymagać od dziecka podejmowania pracy nad trudnościami i pokonywania ich. Gdy dziecko nie będzie systematycznie pracowało, jego trudności będą się pogłębiały, a w konsekwencji znacznie ograniczą jego zdolność odnoszenia sukcesów w dalszej edukacji i dorosłym życiu. Opinia z poradni psychologiczno-pedagogicznej, w której stwierdza się dysleksję rozwojową, umożliwia jedynie wyrównanie szans uczniom z dysleksją a nie rozwiąże problem dzięki udogodnieniom na sprawdzianach i egzaminach. Otrzymanie opinii stwierdzającej dysleksję jest nie ostatnim, ale pierwszym krokiem na drodze do pokonania trudności. Jeśli naprawdę chcemy pomóc naszemu dziecku, jest na to tylko jeden skuteczny sposób- systematyczna praca. Oczywiście można ją rozpocząć w każdym wieku, ale najlepsze efekty uzyskamy zaczynając jeszcze w wieku wczesnoszkolnym. Czasami trudności zostają dostrzeżone dopiero pod koniec szkoły podstawowej. Dzieje się tak wówczas, gdy dziecko cechuje wysoka inteligencja, dobra pamięć słuchowa, wiedza wyniesiona z domu. Inną przyczyną jest odwlekanie przez rodziców udania się do poradni psychologiczno-pedagogicznej w nadziei, że trudności same ustąpią.
Terapia pedagogiczna prowadzona w poradni przez specjalistę nie jest lekiem zapewniającym ustąpienie objawów raz na zawsze. To długotrwały proces, którego skuteczność zależy od systematyczności i wytrwałości w stosowaniu, jak również od właściwego postępowania nauczyciela/terapeuty wobec ucznia w szkole oraz współpracy między rodzicami, nauczycielami i uczniem.
Co rodzic powinien:
- Zrozumieć problem dziecka (dziecko nie jest leniwe czy niezdolne, ono po prostu potrzebuje właściwie ukierunkowanej pomocy),
- Poznać jego mocne strony,
- Umacniać w dziecku pozytywne wartości,
- Zapewnić mu warunki do pracy,
- Nawet najmniejszy sukces nagradzać pochwałą (wzmacnianie pozytywne),
- Analizować trudności,
- Nauczyć stałego korzystania ze słownika ortograficznego,
- Czytać wspólnie z dzieckiem,
- Ćwiczyć pisanie z pamięci,
- Pobudzić u dziecka potrzebę czytania dla przyjemności.
Czego rodzic nie powinien:
- Nie tłumaczyć trudności dziecka wyłącznie lenistwem,
- Nie usprawiedliwiać niechęci do wykonywania ćwiczeń,
- Nie poprawiać błędów w pracach pisemnych (dziecko powinno nauczyć się pracować ze słownikiem ortograficznym),
- Nie odrabiać za dziecko prac domowych,
- Nie porównywać z rówieśnikami czy rodzeństwem,
- Nie krytykować i ośmieszać,
- Nie podważać autorytetu nauczycieli i terapeutów,
- Nie liczyć na natychmiastowe efekty.
Wykorzystano literaturę:
Uczeń z dysleksją w domu. Poradnik nie tylko dla rodziców, M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M .Rożyńska, Gdynia 2011, Wyd. Pedagogiczne OPERON
Opracowanie: mgr Iwona Sumara-Dul, pedagog, neuroterapeuta