Pracą dzieci jest zabawa. Dzieci uczą się poprzez wszystko co robią.
Carolyn Hooper
Mózg dziecka rozwija się już od momentu poczęcia. To narząd wyjątkowy. Odpowiada za funkcjonowanie całego organizmu. Jego rozwój przebiega nierównomiernie, niektóre jego funkcje są prawie dojrzałe pod koniec ciąży, a inne później – po narodzinach. Najintensywniejszy rozwój mózgu przypada na okres wczesnodziecięcy (0-5 lat). Wówczas to rozwijają się komórki nerwowe i tworzą się sieci połączeń, dając podłoże do dalszego uczenia się i doskonalenia zdolności i umiejętności poznawczych.
Pierwsze, instynktowne czynności, pojawiające się w okresie życia płodowego oraz w pierwszych tygodniach i miesiącach życia, takie jak chwytanie, pełzanie, chodzenie, sięganie, obracanie, dotykanie, machanie, pchanie bądź ciągnięcie, prowadzi do dobrego rozwoju zdolności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej, w tym przygotowuje do pisania.
Obracanie się w kółko, słuchanie, huśtanie się, turlanie, podawanie, tańczenie prowadzi do rozwinięcia zmysłu równowagi, zdolności motorycznych, dobrej koordynacji, które dają podłoże dla rozwoju umiejętności czytania i pisania oraz zdolności sportowych.
Rozwój kory mózgowej wpływa na rozwój myślenia. Układanie zabawek w piramidy, układanie według wzoru, tworzenie wzorów, zabawy w gry słowne, powtarzanie, słuchanie muzyki prowadzi do rozwoju zdolności matematycznych i logicznego myślenia, rozwiązywania problemów, bogatego słownictwa, dobrej pamięci, zdolności muzycznych, płynnego czytania, pisania i malowania.
Głaskanie, przytulanie, wspólne zabawy sprzyjają poczuciu bezpieczeństwa, miłości, tworzeniu więzi. Będą podstawą do kształtowania umiejętności społecznych, umiejętności współpracy, a także będą sprzyjać pewności siebie.
Znając wpływ aktywności na rozwój zdolności, możemy wpłynąć na poprawę funkcjonowania naszego dziecka, dobierając i proponując mu stosowne zabawy polecane w trakcie wolnego czasu, np. podczas wakacji, służące rozwojowi funkcji słuchowych, kompetencji językowych, koncentracji uwagi i poprawiające koordynację wzrokowo-ruchową, usprawniające liczenie i logiczne myślenie.
Ćwiczenia i zabawy językowe takie jak tworzenie wyrazów przeciwstawnych, bliskoznacznych, tworzenie rodziny wyrazów, rozwiązywanie krzyżówek, gra w scrabble, zabawa w rymy, układanie opowiadań, tworzenie definicji, czyli tłumaczenie znaczenia słów, zwiększają zasób słownictwa, usprawniają płynność wypowiedzi.
Rozwojowi kompetencji językowych będzie sprzyjać wspólne czytanie książeczek, opowiadanie ilustracji, rozbudowywanie zdań, np. w zabawie typu „król królowej Karolinie…” Grając w „Zgadnij Kto to?” uczymy uważnego słuchania i umiejętności adekwatnego udzielania odpowiedzi. Zabawy sprzyjające rozwijaniu logicznego myślenia, to np. gry karciane typu remik, makao, szachy.
Rozwijaniu myślenia i koordynacji wzrokowo-ruchowej, sprawnemu spostrzeganiu, procesom analizy i syntezy wzrokowej będą służyć układanki typu tangram, pasjans, różnicowanie obrazków, gra w kości, układanie wg wzoru, układanie puzzli, uzupełnianie lub odszukiwanie brakujących elementów np. memo, odwzorowywanie, kalkowanie, gra w okręty.
Poprawie sprawności ruchowej oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej będą sprzyjać rzuty do celu, kozłowanie lub odbijanie piłki bądź balona, gra w badmintona, chodzenie po równoważni, jazda na rowerze, pływanie.
Czynności grafomotorycznych możemy doskonalić proponując wspólne lepienie, klejenie, wycinanie, odrysowywanie itp.
Do zabaw możemy wykorzystywać nie tylko specjalne pomoce dydaktyczne czy piśmiennicze, ale także przedmioty dnia codziennego, produkty spożywcze.
I tak przeliczaniu, porównaniu wielkości, szeregowaniu mogą służyć warzywa i owoce. Wrzucać do kosza możemy klocki, maskotki, zabawki. To dużo atrakcyjniejsze niż sprzątanie po sobie! Angażujmy również nasze dzieci w przygotowanie prostych potraw – lepienia pierogów, tłuczenia i panierowania kotletów, krojenia marchewki, obierania ziemniaków itp.
Aby doskonalić z dzieckiem umiejętność liczenia, zagrajcie w „Chińczyka”, „Eurobiznes” lub inne gry planszowe, w „Remika”, „Farmera”, gdzie radośnie pomnaża się swój dobytek, a jednocześnie uczy tabliczki mnożenia.
Organizując wspólny czas, mając na celu dydaktyczny aspekt gier, nie wolno nam zapominać o dobrowolności i przyjaznej atmosferze. Poczucie bezpieczeństwa i chęć udziału dziecka w proponowanej aktywności, ustalenie czasu zabawy oraz zasad zdrowej rywalizacji (zwłaszcza wtedy, gdy uczestnikami zabawy jest rodzeństwo), będzie gwarantem dobrej zabawy i sukcesu edukacyjnego. Będzie sprzyjać tworzeniu więzi między rodzicami i dziećmi, umili rodzinie wspólny czas.
Bibliografia:
Gordon Dryden, Jeannete Vos, „Rewolucja w uczeniu się”, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2022
Opracowała: mgr Iwona Sumara-Dul, pedagog