Prawidłowy słuch fonemowy jest odpowiedzialny za umiejętność rozróżniania najmniejszych dźwięków mowy – fonemów. Procesy te zachodzą na poziomie kory mózgowej i pozwalają wyodrębnić z potoku mowy zdania, w zdaniach – wyrazy, w wyrazach – sylaby, a w sylabach – głoski, a także ustalić ich kolejność w wyrazie. Opisując słuch fonemowy, należy uwzględnić dwa najważniejsze zagadnienia – zdolność do różnicowania dźwięków mowy – słuch fonemowy oraz umiejętność analizy i syntezy słuchowej – słuch fonetyczny.
Percepcja słuchowa ma ogromne znaczenie dla rozwoju dziecka. Dzięki prawidłowemu rozwojowi słuchu, może rozwinąć się mowa, będąca podstawą w procesie komunikowania się oraz dalszego rozwoju kompetencji językowych. W procesie tym ściśle współpracują ze sobą przede wszystkim narządy słuchu, głosu i mowy. Między słyszeniem, tworzeniem głosu a mówieniem istnieje wzajemna zależność koordynowana przez centralny układ nerwowy. Wraz z rozpoczęciem nauki szkolnej prawidłowy słuch fonemowy staje się szczególnie istotny w procesie nauki czytania i pisania. Dziecko, które potrafi analizować i łączyć dźwięki w słowa, łatwiej rozpoznaje litery i przypisuje im odpowiednie brzmienia. Brak tej umiejętności prowadzi często do błędów w pisaniu, problemów z czytaniem ze zrozumieniem oraz trudności w nauce ortografii.
Dobrze rozwinięty słuch fonemowy wpływa na ogólny rozwój poznawczy dziecka, na jego zdolność koncentracji oraz rozwój myślenia językowego. Jest więc podstawą, na której opiera się rozwój komunikacji, rozumienia świata i poszerzania wiedzy. Warto więc pilnie obserwować i diagnozować jakość słuchu fonemowego, gdyż umożliwi to wczesną stymulację, co pozwoli uniknąć deficytów rozwojowych.
Prawidłowy poziom rozwoju słuchu fonemowego z pewnością będzie jednym z czynników, który zapewni dziecku sześcio- i siedmioletniemu odpowiedni start edukacyjny. Do trudności związanych z nieprawidłowym rozwojem słuchu fonemowego zaliczamy: problemy ze zrozumieniem bardziej złożonych komunikatów, ubogie słownictwo, problemy z różnicowaniem słów podobnych do siebie, trudności w zapamiętywaniu długich wyrazów oraz zdań, trudności w tworzeniu zdań zarówno pisemnych, jak i ustnych, utrudnienia w odbiorze mowy, opóźniony rozwój mowy, wady wymowy, trudności w odpowiednim ułożeniu narządu mowy do wypowiadania konkretnych głosek, trudności związane z nauką dni tygodnia, miesięcy, tabliczki mnożenia, problemy związane z analizą i syntezą sylab i głosek w wyrazach.
Rodziców, którzy chcieliby zadbać o prawidłowy rozwój mowy swoich dzieci – w tym skorzystać
z diagnozy oraz terapii logopedycznej, obejmującej słuch fonemowy, artykulację, sposób oddychania, pozycję spoczynkową języka, a także ogólny rozwój komunikacji — serdecznie zapraszamy do kontaktu z mobilnym konsultantem w ramach projektu „Małopolska Akademia Rodzica 2025”, współfinansowanego ze środków Województwa Małopolskiego. Zainteresowanych rodziców prosimy o kontakt e-mail: neurologopedamobilny@gmail.com lub pod numerem telefonu 14 655 99 95.
mgr Anna Pasieka-Gzyl
neurologopeda, oligofrenopedagog, konsultant mobilny