Dysleksja rozwojowa oznacza specyficzne trudności w nauce czytania i pisania. Możemy ją podzielić na dysleksję typu wzrokowego (optodysleksję), słuchowego oraz postać mieszaną (wzrokowo – słuchową).
Opto-dysleksja jest to tzw. dysleksja wzrokowa, której przyczyna leży w problemie z narządem wzroku. Oznacza zespół specyficznych trudności w nauce czytania i pisania, objawiających się jak dysleksja, a wynikających z zaburzeń widzenia, takich jak:
- nieprawidłowa akomodacja oka,
- nieprawidłowości w widzeniu obuocznym – przestrzennym (zaburzona konwergencja, zez ukryty, zaburzenia fuzji i stereopsji, zaburzenia lokalizacji wzrokowej),
- nieprawidłowo skorygowana wada wzroku bądź brak korekty wady wzroku.
Dzieci, które mają wadę wzroku lub inne zaburzenia wzrokowe często się nie skarżą. Dzieje się tak ponieważ nie wiedzą jak mają widzieć i nie wiedzą, że widzą nieprawidłowo, nieostro. Często dopiero w „zerówce”, w porównaniu z innymi dziećmi, widać, że dziecko ma zaległości, bywa niepewne, nie potrafi i unika wykonywania pewnych zabaw, które wymagają od niego koordynacji wzrokowo-ruchowej (np. kolorowanie, nauka literek i czytania, prace manualne).
Po rozpoczęciu nauki szkolnej przejawami opto-dysleksji są problemy w zakresie pisania. Dziecko pisze w wolniejszym tempie, poziom graficzny pisma jest obniżony (litery mało kształtne, nie mieszczą się w liniach). Popełnia błędy podczas przepisywania z tablicy, pisania ze słuchu, opuszcza litery lub ich drobne elementy, pomija końcówki i części wyrazów.
Zaburzenia widzenia sprawiają, że tekst, który uczeń czyta jest niestabilny, zamazuje się, rozdwaja. Dziecko nie widzi dobrze tekstu, musi wkładać większy wysiłek w czytanie – zdarza się, że zamienia i opuszcza litery, zgaduje wyrazy, opuszcza linijkę lub odczytuje tę samą ponownie. Ma trudności w rozumieniu czytanego tekstu, ponieważ skupia się na odczytaniu, a nie na jego treści. Dziecko czyta bardzo niechętnie, w wolnym, czasem bardzo wolnym tempie. Dodatkowo pojawiają się trudności emocjonalne współtowarzyszące wymienionym trudnościom.
Dziecko z opto-dysleksją słabiej skupia się na przebiegu lekcji, może osiągać niższe wyniki w nauce. Może również zgłaszać zwiększoną męczliwość, bóle głowy, przechylać głowę podczas pisania lub czytania. Możliwe są również problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową, orientacją w przestrzeni, prawidłową oceną odległości.
Dzieci, które mają problem z nauką czytania i pisania, jak również z koordynacją wzrokowo – ruchową powinny być przebadane pod kątem wady wzroku, zaburzeń widzenia obuocznego oraz zaburzeń akomodacji. Bardzo często zdarza się, że subiektywnie dziecko nie zgłasza żadnych objawów wzrokowych, rodzice nie widzą „zeza” ani mrużenia oczu, a jednak występują bardzo konkretne nieprawidłowości w widzeniu dziecka, które ustępują po skorygowaniu okularami, odpowiednim wyćwiczeniu bądź jednym i drugim. Dlatego tak ważna jest wizyta rodziców z dzieckiem u okulisty celem zbadania wzroku pod kątem schorzeń. Bardzo ważna jest również diagnoza ortoptyczna u dyplomowanego ortoptysty. W trakcie takiej diagnozy uzyskujemy całościowy obraz funkcji wzrokowych poprzez ocenę takich aspektów widzenia, jak: konwergencja, ustawienie i ruchy gałek ocznych, akomodacja, widzenie obuoczne – przestrzenne (trójwymiarowe).
Dzięki neuroplastyczności mózgu nieprawidłowo rozwinięte funkcje wzrokowe można ćwiczyć. Odpowiednia korekcja i/lub terapia wzrokowa skutecznie eliminuje objawy optodysleksji.
Anna Urbańska-Galas, pedagog, tyflopedagog
Źródła:
- Bogdanowicz Marta, Adryjanek Anna, Rożyńska Małgorzata „Uczeń z dysleksją w domu”.
- Bogdanowicz Marta, Adryjanek Anna „Uczeń z dysleksją w szkole”.
- Pakuła Barbara „Domowa terapia niedowidzenia”.